‘Sobczak is onze eerste hofnar’ – Expositie bij Jester bindt de strijd aan met de tijdgeest

De nar ontmaskert en humor is zijn wapen. Met zijn spiegel legt hij onverbloemd en improviserend de bedoelingen van de machthebber bloot.

In de naamgeving maakt het nieuwe Kunstencentrum Jester in Genk duidelijk schatplichtig te zijn aan de symbolische betekenis van de nar. ‘Dit is een free space. Hier komen kunstenaars van diverse disciplines heen om te wonen, te werken en te presenteren. Alles in de geest van een open dialoog met een hoofdrol voor diversiteit en inclusie’, zegt de onlangs benoemde artistiek leider Koi Persyn.

De atelierruimten ogen nieuw en maagdelijk, net als de bungalow waar kunstenaars als artist in residence kunnen verblijven. Jester is nog een onbevlekte plek waar nieuwe verhalen ontstaan die getoonzet worden op hedendaagse vraagstukken als migratie, klimaat, diversiteit en inclusie. Het kunstencentrum gaat expliciet een relatie aan met de omgeving. Persyn: ‘Genk is van oudsher een culturele smeltkroes. Qua keuze van kunstenaars treden we met onze exposities in dialoog met bijvoorbeeld de Italiaanse gemeenschap van Genk. Toegankelijkheid staat centraal; iedereen is welkom’.

Met Impossible Songs van de Poolse kunstenaar Mikołaj Sobczak opent Jester met een uitdagende tentoonstelling. Je moet je inlezen en inleven in een onderbelicht thema: het verzet van allerlei soorten ketters, zowel uit het verleden als in het heden. In zekere zin is deze tentoonstelling, bestaande uit een musical, drie installaties en zeven cut-out taferelen, een antwoord op de extreme ruk naar rechts die de Europese politiek momenteel maakt, waarbij populistische retoriek het wint van rede, empathie en fatsoen. Met een bijgevoegd lexicon met verklarende terminologie laat Impossible Songs zich ondergaan als een avontuur van klank en beeld.

Ook wie niet op de hoogte is van de Poolse geschiedenis van de emancipatie van de queergemeenschap, niet meteen de historische figuren in een anabaptistische commune kan plaatsen of de alchemistische verwijzingen in de theatrale musical begrijpt, voelt dat Sobczak – die in Polen op forse tegenstand stuitte door zijn activistisch standpunt– met alle artistieke middelen die hem ter beschikking staan de strijd aanbindt met de tijdgeest, en deuren opent voor reflectie en dialoog. Volgens Persyn pleegt Sobczak soft resilience, zachte weerstand. ‘Hij is onze eerste jester, onze eerste hofnar.

De tentoonstelling geeft geen pasklare antwoorden, maar stelt zoals het een echte nar betaamt de juiste vragen over de urgente kwesties van onze tijd. Waarmee Jester een esthetisch en intellectueel prikkelend visitekaartje afgeeft.

Mikołaj Sobczak, Impossible Songs. T/m 31.08 in Jester (bij C-mine) Genk.