15 juni 2014
Wie niet veel verwacht, wordt niet vaak teleurgesteld. Toch moest ik een drempel over toen een vriend me attent maakte op de tentoonstelling van zanger–producer Pharrell Williams in Parijs. Ik was gegaan voor de ‘echte kunst’ van Bill Viola in het Grand Palais, de expositie van Williams zou ik er dan als licht divertissement bij doen. Geen kunst, eerder vermaak. Met zijn aanstekelijke zomerhit Happy in mijn hoofd liep ik in Le Marais bij Galerie Perrotin naar binnen. Ik kreeg wat ik verwachtte: veel zoetige Engelse-dropkleuren en tig verwijzingen naar de man zelf. Wellicht veroorzaakt door gelauwerde namen als Tracey Emin, Cindy Sherman en Tom Wesselmann, viel de tentoonstelling GIRL me uiteindelijk nog alleszins mee. Als Williams oppervlakkig is weet hij dit goed te maskeren en als hij diepgang heeft slaagt hij erin deze niet overduidelijk tentoon te spreiden. Hij weet toch de zwaarwichtigheid beentje te lichten en oppervlakkigheid te overstijgen.
Dat Pharrell Williams niet gespeend is van modebewustzijn blijkt uit zijn voor het exclusieve fashionmerk Comme des Garçons gemaakte parfum GIRL, vernoemd naar zijn jongste album. Een man met smaak, tout court. En kennelijk ook een slimme zakenman. Want eerder tekende hij al voor een samenwerking met Adidas, Louis Vuitton en het Nederlandse G-Star. Buiten mode, muziek en zijn kennelijke inzet voor een beter milieu heeft de Amerikaan nog een troefkaart: kunst. GIRL is een vrolijke expositie van een man die de wereld graag mooier maakt – op zijn manier. Er rijzen vragen tijdens de rondgang langs ogenschijnlijk veel triviale meubelstukken, schilderijen en foto’s. De tentoonstelling laat zich, vreemd genoeg, lezen als een monologue intérieur van iemand die de schoonheid als een bedreigde entiteit ziet. Schoonheid die bescherming van node heeft. Schoonheid dus die het niet zonder ons stellen kan.
In zijn muziek wordt Pharrell Williams vaker voorspelbaarheid verweten. Een onweerstaanbare deuntjesman, die veelal oude ideeën in een nieuw jasje steekt. In zijn tentoonstelling spelen popart en neo-popart, met zijn verwijzingen naar andere kunstvormen en media, dan ook een grote rol. Buiten de zelfbenoemde meester van de oppervlakkigheid zelf – Andy Warhol – zijn er ook werken te zien van de Japanse kunstenaar Takashi Murakami, die zich laat inspireren door manga en anime en geldt als een hedendaagse vaandeldrager van de neo-popart. GIRL nodigt geenszins uit tot contemplatie over tijd, ruimte, kunst of onze vergankelijke rol in de wereld. Maar hij weet wel te bereiken dat je even stilstaat bij de kwetsbaarheid van de schoonheid.
Het universum van Pharrell Williams kent, hoe kan het ook anders in zijn wereld, veel mooie vrouwen. Toch is mij de titel van de tentoonstelling niet komen dagen. Hij schijnt het voor vrouwen op te nemen, maar hoe – geen idee. Feit is wel dat hij een videoperformance heeft opgenomen die zo beklemmend is dat het duidelijk wordt hoe ver Williams in zijn zoektocht naar schoonheid durft te gaan. De performance van de Servische Marina Abramović en haar toenmalige partner Ulay uit 1980 is alles behalve happy. Zij houdt een boog vast, hij, trillend, met twee vingers de pijl die gericht staat op haar keel. Samen spannen ze de boog. Je weet dat het goed afloopt met het gevierde kunstenaarspaar, maar toch werkt het beklemmend om die boog zo gespannen te zien. Pharrell Williams raakt met de tentoonstelling GIRL de kern van zijn schoonheidsideaal. Boven verwachting!
De tentoonstelling GIRL van Pharrell Williams is nog tot 24 juni te zien in Galerie Perrotin te Parijs.
