In feite is zwart geen kleur. Zwart is een gevoel. Het staat ergens voor. Wie zwart draagt bekent kleur. De zwarte werken van de Franse schilder Pierre Soulages (1919) zijn voor mij onweerstaanbaar. Het zwart is zijn onmiskenbare handelsmerk, maar het licht speelt in zijn composities de hoofdrol. Zwartlicht. Betekenisvol.
Soulages brengt diepe, gegroefde banen op het canvas aan die geleidelijk aan intensiteit inboeten waardoor het inktzwart lichtjes begint te schijnen. Het licht baant zich een weg door het zwart. Het doet me denken aan een bloem die ik ooit zag op een verweerd grafmonument op Père-Lachaise. De natuur blijkt hardnekkiger dan de dood.
Bij galerie Applicat-Prazan uit Parijs stuitte ik op zijn naamloze composition die hij rond 1952 heeft gemaakt. Outrenoir zo noemt de nog levende Soulages zijn zwart. Het is geen bestaand zwart, maar een nieuw, door hem gecreëerd territorium. Beyond black, zou je in het Engels wellicht zeggen, maar ook die vertaling schiet uiteindelijk tekort. Het zwart van Soulages is zwartheid. Een idee van het zwart. Het is de ingeloste belofte van licht. Soulages stemt mij optimistisch met zijn zwarte universum. Nooit is het licht ver weg.
Zwart was het ook in den beginne. Soulages is gefascineerd door het zwart van de grotten van Altamira of Lascaux, waarin al 15.000 jaar voor Christus op wanden werd geschilderd. Zwart is bij Soulages eerder een daad of geestesgesteldheid.
Ik bestudeer de verticale banen, zoek naar een ordening, een architectuur. Ik probeer het werk te lezen. Maar telkens als mijn verstand het van me overneemt, treedt het licht weer uit zijn zwarte oevers en overstroomt mij. Ik raak vervoerd en krijg er zowaar een kleur van.
